MEMO: Specjaliści od sztucznej inteligencji w projekcie MC

MEMO: Popyt na informatyków

2019.01.16 | 2019.01.01

Oszacowanie popytu na informatyków skłania do poszukiwania metod ich szybkiego kształcenia.
Tutaj jest polemika z proponowanym przez Ministestwo Cyfryzacji utworzeniem SGKC.

ZAKTUALIZOWANE

Zamiast poprzedniego projektu Ministra Cyfryzacji, Marka Zagórskiego w postaci Szkoły Głównej Kompetencji Cyfrowej (SGKC), (omówionego obok) pojawił się nowy projekt: Akademia Innowacyjnych Zastosowań Technologii Cyfrowych.

W opisie uzasadnienia czytamy: "Projekt ma na celu wykształcenie najwyższej klasy specjalistów w zakresie sztucznej inteligencji, uczenia maszynowego oraz cyberbezpieczeństwa, a zatem obszarów kluczowych z punktu widzenia nowoczesnej gospodarki. Jest to kolejny krok w realizacji działań mających na celu wspieranie rozwoju zaawansowanych kompetencji cyfrowych na różnych poziomach kształcenia, a tym samym przygotowanie kadr cyfrowej gospodarki. (...) W wyniku realizacji Projektu grupa młodych osób nabędzie zaawansowane kompetencje cyfrowe, które umożliwią im podejmowanie różnorodnych aktywności w obszarze kluczowych wyzwań technologii cyfrowych, w tym inicjowanie i prowadzenie innowacyjnych projektów wdrożeniowych. Ponadto przewidziany komponent silnego powiązania działań Projektu z potrzebami gospodarki i administracji, przygotuje adresatów projektu do wspierania instytucji o kluczowym znaczeniu dla polskiej gospodarki. W związku z powyższym strategiczne znaczenie Projektu dla rozwoju szeroko rozumianych kompetencji cyfrowych społeczeństwa, ważnych zarówno w kontekście jakości życia indywidualnych osób oraz rozwoju gospodarczego kraju, jest niezaprzeczalne.".

Poniżej mój projekt opinii PTI na ten temat - przygotowany na podstawie materiałów opracowanych przez Prof. Bałę.

Polskie Towarzystwo Informatyczne (PTI) od lat analizuje warunki i możliwości edukacji informatyków, szczególnie w nowych specjalnościach. Tym samym jest zainteresowane każdą propozycją umożliwiającą rozwój edukacji informatycznej w korelacji z aktualnym rozwojem informatyki oraz zapotrzebowaniem gospodarki na dobrze wykształconych specjalistów. Z dużym zainteresowaniem zapoznaliśmy się z propozycją sformułowanego przez Ministerstwo Cyfryzacji projektu "Akademia Innowacyjnych zastosowań Technologii Cyfrowych".  Jednakże ze względu na bardzo ograniczony termin udzielenia naszej opinii, musimy zaznaczyć, że będzie to opinia jeszcze miejscami powierzchowna, wymagająca jeszcze dalszych dyskusji z przygotowującymi ten projekt.

1. Projekt jest interesujący, ma potencjał, ale w zaprezentowanym kształcie stawia jeszcze wiele pytań do rozstrzygnięcia. W projekcie brakuje zaznaczenia potrzeby analizy/skaningu aktualnego potencjału uczelni oraz kadry naukowo-dydaktycznej w zakresie wskazanych specjalizacji.
2. Projekt ignoruje istnienie już studiów II stopnia, które w dedykowany sposób kształcą obecnie w zakresie sztucznej inteligencji, uczenia maszynowego i kryptografii i bezpieczeństwa systemów teleinformatycznych (cyberbezpieczeństwa) oraz wielu innych równie potrzebnych specjalizacji (np. analityki danych, Big Data) . Bez uzyskania pełnej wiedzy o potencjale i potrzebach tej kadry oraz uczelni, realizacja założonych w projekcie celów nie będzie możliwa.
3. Z projektu wynika, że finansowane mają być tylko/przede wszystkim nowe kierunki studiów poprzez fundowanie stypendiów, przy czym brakuje informacji w jakim stopniu byłaby dofinasowywana uczelnia oraz kadra realizująca ten wspomagany kierunek specjalizacji. Brak tych informacji budzi poważne obawy o skutki tego projektu dla uczelni już prowadzących kierunki podobnych specjalizacji oraz o motywacje dla tych i pozostałych uczelni ( w tym prywatnych), które mogłyby otworzyć takie oczekiwane przez projekt kierunki. W tym przypadku pytaniem jest o możliwość zagwarantowania odpowiednio przygotowanej kadry naukowo-dydaktycznej.
4. Dzisiaj i w kolejnych latach będziemy mieli pogłębiający się niż demograficzny wśród młodzieży – potencjalnych kandydatów na studia (patrz załączone dane z GUS). Duże uczelnie będą zmuszone do ograniczenia liczby studentów o 30% co wynika z algorytmu finasowania oraz liczby kandydatów. Spowoduje to również ograniczenie kadry naukowo-dydaktycznej. Wprowadzanie tych ograniczeń nie uwzględnia rzeczywistych potrzeb przyszłego rynku pracy i będzie dotyczyć praktycznie równomiernie wszystkich kierunków nauczania na danej uczelni. W przypadku tego projektu, już teraz, koniecznym jest uzgodnienie z MNiSzW priorytetów w zapotrzebowaniu na specjalizacje, aby pozostawiono na uczelniach odpowiednią kadrę oraz zwiększono/nie zmniejszano limitów miejsc na kierunkach informatycznych studiów I stopnia.
5. Projekt skupia się na kształceniu w specjalizacjach wymagających od studentów już odpowiedniego przygotowania merytorycznego – praktycznie może dotyczyć tylko studentów II stopnia kształcenia. Oznacza to, że już obecnie muszą  studiować lub rozpoczynać studia informatyczne I stopnia potencjalni beneficjenci/beneficjentki tego projektu i to w znacznie większej liczbie niż to jest obecnie limitowane.
6. W tej sytuacji poddajemy pod rozwagę możliwość kształcenia specjalistów tych kierunków na studiach podyplomowych, dając tym samym szansę na uzyskanie nowej wiedzy również przez osoby już pracujące i mające pewne doświadczenia w tych dziedzinach. W takim przypadku zwiększa się sens przyznawania im stypendiów w wysokości umożliwiającej gwarancję poziomu życia oraz opłacenia kosztów tych studiów. Tym samym możliwe byłoby wykorzystanie tych funduszy również do wzmocnienia ekonomicznego procesu kształcenia oraz pozyskania najlepszej kadry dydaktycznej, również z odpowiednią praktyką.
7. Naszkicowany w projekcie program finansowania realizacji założeń projektu nie jest w pełni zrozumiały – rozumiemy, że będzie on jeszcze modyfikowany i dostosowywany do przyjętej koncepcji realizacji projektu. Nie będziemy go więc tutaj dalej dyskutować.
8. W projekcie bardzo wyraźnie zaznaczono obowiązkowy udział kobiet w realizowanych zadaniach projektu – w kształceniu oraz w praktykach. Z naszych doświadczeń wynika, że już obecnie przy istnieniu zasad równości w dostępie obu płci do kierunków informatycznych oraz dodatkowej promocji tych kierunków wśród kobiet, efekty są już znacząco lepsze, ale nie jesteśmy przekonani, że będzie możliwe uzyskanie założonych 40% udziału kobiet. Lepszym rozwiązaniem jest podkreślenie zasad równouprawnienia oraz przeznaczenie części budżetu na promocję.
9. W projekcie podkreśla się znaczenie praktyk zawodowych. Z doświadczeń innych krajów (Niemców) wynika, że pozyskanie dobrych miejsc na praktyki w informatyce, a szczególnie w najnowszych specjalizacjach informatycznych jest bardzo trudnym zadaniem. Podmioty mające odpowiednie środowisko dla tego typu praktyk nie są i nie będą tym zainteresowane, ze względu na ochronę know-how. Równocześnie może następować proces przejmowania tych praktykantów na swoich pracowników, ze szkodą dla innych potencjalnych pracodawców. Sytuacja ta może być tym bardziej „szkodliwa” dla celów projektu - jak będą to podmioty zagraniczne - tracąc już prawie wykwalifikowanych specjalistów.
10. Podobną analizę można przeprowadzić dla prowadzenie przez beneficjentów projektu – projektów badawczo-wdrożeniowych. Byłoby to możliwe jedynie poza uczelniami w podmiotach zajmujących się takimi projektami, ze wszystkimi problemami i skutkami wyżej przytoczonymi.

Nie będziemy podsumowywać zebranych przez nas uwag, gdyż jak wspomnieliśmy są one ze względu na termin odpowiedzi silnie uogólnione oraz pozbawione silniejszej argumentacji, a na niektóre wnioski czy propozycje jest jeszcze za wcześnie w relacji do ogólnego poziomu opisu propozycji projektu.