Wysyłamy Wam mejl

Autorzy: Prof. dr hab Andrzej Jacek Blikle, Prof dr hab inż. Wojciech Cellary, Dr inż. Wacław Iszkowski

Tekst tego artykułu został opublikowny w Biuletynie Informacyjnym PTI (Nr 4/2021) jako Apel o używanie spolszczonej formy mejl.

Proponując polską formę nazwy poczty i listu elektronicznego – mejl, liczymy na Wasze zaangażowanie w jej rozpowszechnienie we własnych tekstach oraz wśród rodziny, przyjaciół, znajomych, współpracowników i korespondentów. Podobny apel kierujemy do redaktorów tekstów blogów, artykułów, książek itp.

W 2002 r. (19 lat temu) Rada Języka Polskiego (RJP) uchwałą [1] zdecydowała: Poprawna forma nazwy listu elektronicznego to e-mail, potocznie mejl. Wkrótce decyzja ta była kontestowana. W tym samym roku sekretarz RJP stwierdziła: Sądzę, że nazwa listu elektronicznego „przeżywa” teraz okres przejściowy – obecna jest ciągle jej anglojęzyczna forma (e-mail), lecz jednocześnie coraz częściej pojawia się wersja spolszczona (mejl). Która z nich zwycięży – pokaże czas. Jednak obie są poprawne. 

W 2006 r. w odpowiedzi na list do Poradni Językowej w PWN, prof. Mirosław Bańko stwierdził - Mejl jest spolszczoną formą maila, na razie jeszcze potoczną. Zachęcam do używania jej w korespondencji i w ogóle w różnego rodzaju tekstach z wyjątkiem najbardziej oficjalnych. Kiedy się bardziej upowszechni, szerzej zagości w słownikach. Już teraz można ją znaleźć np. w Wielkim słowniku ortograficznym PWN. Prof. Jan Miodek potwierdzał termin mail, ale w mówieniu używał [mejl]. W książce „Wszystko zależy od przyimka” profesor Markowski stwierdził, że mówi [mail], a profesor Bralczyk opowiedział się za formą mejl.

Informatycy, będąc aktywnymi uczestnikami rozwoju informatyki, w ślad za kształtowaniem się terminologii angielskiej, tworzyli – często wspólnie z polonistami – terminologię polską i dzięki temu pojawiły się takie terminy, jak:

komputer, informatyka, magistrala, szyna, asembler, debuger, debugować, kompilator, konsolidacja, implementacja, interfejs, mysz, konsolidacja, folder, katalog, plik, pamięć wirtualna, pamięć kieszeniowa, przepytywanie, instancja, krotka, klikać, zakleszczenie, kapsułkowany, serwer, ruter, systemy wbudowane, systemy teleinformatyczne, teleinformatyka, przetwarzanie w chmurze itp.

Uważamy, że wzorem naszych starszych kolegów z mechaniki czy chemii, w informatyce należy się również posługiwać językiem polskim. Początkowo pojęcie poczta elektroniczna (będąca usługą przesyłania listów elektronicznych) próbowano nazywać el-poczta czy listel. Te formy jednak się nie przyjęły. Brak jednoznacznego polskiego terminu spowodował rozpowszechnienie formy angielskiej e-mail, email lub mail oraz spolszczonej mejl.

Argumenty dotyczące zapisu mejl [2]

• Forma mejl dobrze wpisuje się w fonetyczną strukturę języka polskiego, nie sprawiając kłopotu w jej wymowie, w przeciwieństwie do formy e-mail, różnie wymawianej [poprawnie i-mail, ale też często e-mail, emajl, czy też emajlem, emalią, …], która nie tyle jest anglicyzmem, co słowem angielskim, którego używanie jest pretensjonalne.
• Forma mejl jest anglicyzmem, ale umożliwia prostą deklinację oraz możliwość jej używania jako czasownika, przymiotnika, przysłówka z odpowiednimi odmianami. Pozwala również tworzyć literackie opisy związane z wysyłaniem czy odbieraniem mejli – ...w powodzi mejli szukałem tego zamejlowanego tylko do mnie… Dla postaci e-mail i mail takie odmiany są sztuczne i są odmieniane w postaci im obcej językowo – nie powinny podlegać polskiej odmianie.
• Szczególny problem powstaje z rozróżnieniem, czy termin ten dotyczy techniki przekazania wiadomości czy też samej wiadomości: zamierzałem wysłać mu e-mail, ale podany przez niego adres e-mail jest chyba błędny. To samo stwierdzenie w postaci: zamierzałem wysłać mu mejl, ale jego adres mejlowy jest chyba błędny, lub: zamierzałem do niego zamejlować, ale jego adres mejlowy jest chyba błędny, jest bardziej zrozumiałe.

Formy alternatywne

Proponując poprawną formę mejl, dopuszczamy też używanie formy email, ale nie e-mail. Dlaczego?

• W zapisie w języku angielskim, według słowników bryt. i am., obecnie preferowany jest zapis email, a jedynie dopuszczalny e-mail. Taka jest też rekomendacja IETF RFC 524 oraz firmy Microsoft.
• W słownikach bryt. i am. odnajdujemy:
  • Miriam Webster [3] - email (variant e-mail) - message sent and received electronically through email system ( since 1979); mail - letters and packages carried in a postal system, (since XIII c. and 1827)
  • UK Oxford Dictionary - email (also e-mail) - the system of sending messages by electronic means. (since 1970s, abbreviation of electronic mail ); mail – postal system (historical)
  • Collins - e-mail (synonim email) – system for sending messages from one computer to computer
  • Cambridge Dictionary [4] (tłumaczenie na polski) - e-mail – poczta elektroniczna, email – jako system e-mail – email, wiadomość, mejl (wysyłać email lub mejla); mail - poczta
• Do tej formy dopasowują się również automatyczni tłumacze, zachowując formy z łącznikiem lub bez według źródłowego tekstu. W języku niemieckim pojawia się też Email lub E-mail, co jest cechą niemieckich rzeczowników.
• Przedrostek e- jest kłopotliwy przy dzieleniu wyrazów na kolejne wiersze, w składzie tekstów.
• Przypominamy jeszcze o kłopotliwej wymowie – poprawnie [i mail], ale w praktyce częściej słyszymy [e majl].

Jesteśmy również za usunięciem formy mail, czasem też używanej, gdyż :

• Forma mail nie była dopuszczona w decyzji RJP z 2002 r.
• Poprawne tłumaczenie terminu mail to: poczta, list, przesyłka, system pocztowy, a dopiero z przymiotnikiem electronic mail staje się pol. terminem: pocztą elektroniczną oraz listem elektronicznym (jeszcze często używanymi), a po ang. electronic mail – w skrócie e-mail lub poprawniej email.
• Słowniki bryt. i am. (patrz wyżej) wyraźnie stwierdzają, że w Wlk.Brytanii mail oznacza pocztę królewską (Royal Mail), a w jęz. ang. mail jest listem, paczką itp. przesyłanymi pocztą (już od 1827 r.).
• Pojęcie mail niepotrzebnie jako słowo angielskie konkurowałoby z poprawnym w języku polskim zapisem mejl.

Gramatyka słowa mejl i jego pochodnych [5]

• rzeczownik mejl o odmianie:

• czasownik z odmianą przez czasy, osoby, rodzaje łącznie z trybem rozkazującym i warunkowym oraz jako bezokolicznik i imiesłów przysłówkowy - np.: mejlujesz, mejlowałem, będzie mejlowała, mejlujcie, mejlowałby, mejlowano by, mejlować, mejlując …
• przymiotnik – np. mejlowany, mejlowy, mejlujący
• przysłówek – np. mejlowo
• rzeczownik – np. mejlowość

Przypisy:

1. Uchwała Ortograficzna nr 7 Rady Języka POlskiego w sprawie zapisu nazwy listu elektronicznego (przyjęta na XII posiedzeniu plenarnym dnia 21 maja 2002 roku.
2. Słownik Języka Polskiego - Poradnia: hasło - mejl.
3. Słownik Merrian-Webster - hasło: email
4. Słownik Cambridge - hasło: e-mail
5. Słownik gramatyczny języka polskiego - hasło: mejl