Odbierz mejl
Niniejszy felieton został opublikowany w CRN 2022/ nr 2
Z dniem 1 stycznia 2022 roku, język irlandzki stał się oficjalnym językiem urzędowym w Unii Europejskiej. Wszystkie dokumenty unijne będą tłumaczone na irlandzki. W Irlandii tylko 36% populacji zna ten język, ale też wszyscy dbają o jego zachowanie. Przy okazji – w UE tylko 1% posługuje się obecnie językiem angielskim - pozostali Irlandczycy i Maltańczycy gdzie językiem urzędowym jest maltański. Dla 8% populacji UE, językiem ojczystym jest polski (obecnie jest to „5” oficjalny język UE).
Przeczytaj wreszcie ten mejl. Tego mejla nie mam. Może poszukaj go między innymi mejlami. Zamejluj do niego o powtórzenie tego mejla. Zacznij kontaktować się z nim mejlowo. Przemejluj mu również mejle otrzymane ode mnie. W tej firmie działa mejlowy system przekazu informacji. Tak, użyłem tutaj poprawnej formy mejl, zgodnie z uchwałą Rady Języka Polskiego (z roku 2002!) - Wielu woli używać formy e-mail. Proszę ten pierwszy akapit napisać z e-mail, a potem go poprawnie przeczytać, gdy e-mail należy wymawiać [i mail]. Jest też wielu, którzy używają formy mail – nie zalecanej przez RJP – którą wg Słownika gramatycznego języka polskiego należy wymawiać [mejl]. Hm – prawda, że to ciekawe.
Informatycy, będąc aktywnymi uczestnikami rozwoju techniki, w ślad za kształtowaniem się terminologii angielskiej, tworzyli – często wspólnie z polonistami – terminologię polską i dzięki temu pojawiły się takie terminy, jak:
komputer, informatyka, magistrala, szyna, asembler, debuger, debugować, kompilator, konsolidacja, implementacja, interfejs, mysz, konsolidacja, folder, katalog, plik, pamięć wirtualna, pamięć kieszeniowa, przepytywanie, instancja, krotka, klikać, zakleszczenie, kapsułkowany, serwer, ruter, systemy wbudowane, systemy teleinformatyczne, teleinformatyka, przetwarzanie w chmurze itp.
Ciekawym przykładem tych działań był polski termin zbiór, odpowiadający ang. file. Od początku użytkowania komputerów oznaczał on zbiór danych na nośnikach, m.in. był zbiór kartowy, bębnowy, na taśmach magnetycznych, na dysku. Ale w drugiej połowie lat 70-tych pojawił się język Pascal, w którym wśród typów danych wprowadzono typ: set of oraz file of . I zrobił się problem w odróżnieniu tych typów w ich opisie (bo słów kluczowych set i file nikt nie zamierzał tłumaczyć). W CO PAN odbyło się seminarium, gdzie po dyskusjach przyjęto, że set jest to oczywiście zbiór w sensie matematycznym, a file trzeba przetłumaczyć inaczej – zaproponowano plik. Podjęto przy tym zobowiązanie, aby ta zmiana została szybko wdrożona. Rozpoczęto od podręczników do Pascala. Ale też wszystkie inne „zbiory” musiały się teraz nazywać "plikami". Udało się nam tego dokonać w ciągu roku wśród informatyków i studentów. Jedynie starsi operatorzy w ośrodkach długo się dziwili, że dawne zbiory taśmowe stały się plikami. A gdybym teraz was poprosił o załadowanie zbioru nowego programu do komputera – czy ktoś by to zrozumiał?
Wzorem naszych starszych kolegów z mechaniki czy chemii, w informatyce należy się również posługiwać językiem polskim – tak jak Irlandczycy chcą się posługiwać swoim językiem irlandzkim. Początkowo pojęcie poczta elektroniczna (będąca usługą przesyłania listów elektronicznych) próbowano nazywać el-poczta czy listel. Te formy jednak się nie przyjęły. Brak jednoznacznego polskiego terminu spowodował wspomnianą decyzję podjętą przez RJP bez konsultacji z informatykami. Ale też wkrótce w wyjaśnieniach językoznawców podkreślano, że jej anglojęzyczna forma e-mail jest zapewne tymczasowa i powinna być zastąpiona spolszczoną formą mejl.
Dlatego też Zespół Terminologii Informatycznej przy RJP wystąpił z propozycją podjęcia nowej uchwały przez RJP – Poprawna forma listu elektronicznego to mejl, wyjątkowo email. Forma mejl dobrze wpisuje się w fonetyczną strukturę języka polskiego, nie sprawiając kłopotu w jej wymowie, w przeciwieństwie do formy e-mail, różnie wymawianej, od poprawnej [i-meil], ale też często [e-mail, emajl, emajlem, emalią, …]. Forma mejl jest anglicyzmem, ale umożliwia prostą deklinację oraz możliwość jej używania jako czasownika, przymiotnika, przysłówka z odpowiednimi odmianami. Pozwala również tworzyć literackie opisy związane z wysyłaniem czy odbieraniem mejli – ...w powodzi mejli szukałem tego zamejlowanego tylko do mnie…
Dla postaci e-mail i mail takie odmiany są sztuczne i są odmieniane w postaci im obcej językowo, a nie powinny nawet podlegać polskiej odmianie. Proponując poprawną formę mejl, dopuszczamy też używanie formy email, ale nie e-mail. Dlaczego? W słownikach bryt. i am. preferowana jest forma email, która też jest częściej używana (wg Google Ngram Viewer). Również należy brać pod uwagę regułę tworzenia skrótów w języku polskim, a wtedy zamiast e-mail należałoby napisać e.mail, a więc już lepiej wyjątkowo (jak ktoś musi) pisać email, bezpośrednio przenosząc go z języka ang.
Jesteśmy za usunięciem z języka polskiego formy mail, czasem też używanej, gdyż forma ta nie była dopuszczona przez RJP, a przede wszystkim poprawne tłumaczenie terminu mail to: poczta, list, przesyłka, system pocztowy, a dopiero z przymiotnikiem electronic mail staje się pol. terminem: pocztą elektroniczną oraz listem elektronicznym (jeszcze często używanymi), a po ang. electronic mail – w skrócie e-mail lub poprawniej email. Słowniki bryt. i am. wyraźnie stwierdzają, że w Wlk.Brytanii mail oznacza Pocztę Królewską (Royal Mail), oraz (w USA i Kanadzie również) list lub paczkę przesyłaną Pocztą już od 1827 r.
Proponując polską formę nazwy poczty i listu elektronicznego – mejl, liczę na Wasze zaangażowanie w jej rozpowszechnienie we własnych tekstach oraz wśród rodziny, przyjaciół, znajomych, współpracowników i korespondentów. Podobny apel kierujemy do redaktorów tekstów blogów, artykułów, książek itp.
Ten felieton został napisany na podstawie artykułu A-J.Bliklego, W.Cellarego, W.Iszkowskiego „Wysyłamy wam mejl”, zamieszczonego w Biuletynie Informacyjnym PTI 2021/4. W tym artykule oraz tutaj informuję o możliwości poparcia Apelu o powszechnym używaniu formy mejl, przez przesyłanie na adres mejlowy:
popieram-mejl@pti.org swojego imienia i nazwiska
co będzie oznaczać zgodę na jego publikację. Możemy mieć istotny wpływ na powszechne przyjęcie formy mejl. Nie zwlekaj – napisz ten mejl poparcia i namów do tego swoją rodzinę, znajomych… Warto dbać o nasz rodzimy język!
Jeszcze w szkole uczono nas, o powiedzeniu Mikołaja Reja - „A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają”.
Ps. A jak jest to po czesku?
mejl - elektronická pošta, e-mail
Příklad: “Máš to v mejlu, dej mi vědět, co na to říkáš.”
